اقتصاد ایران:
محققان ایرانی موفق شدند برای اولین بار در غرب آسیا، فناوری پیشرفته رادار باروری ابرها را بومی کنند. این فناوری، قدم بزرگی برای حل مشکل کم‌آبی است.

گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ این سال‌های کمبود آب و خشکسالی، گاهی پیش آمده ابر آسمان را می‌پوشاند و همه چشم به‌راه باران هستند؛ اما ابرها بدون باریدن یا با یک بارش کم، رد می‌شوند و امید مردم و مخصوصا کشاورزها را ناامید می‌کنند. کم‌بارانی این چندسال، خشکسالی را تشدید کرده و همه را به تکاپوی پیداکردن راه‌حلی برای مدیریت ماجرا انداخته است. آمارها نشان می‌دهد میزان بارندگی در نخستین ماه سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ حتی ۲۰ درصد کمتر از پارسال بوده است.

حالا محققان کشور در یک شرکت دانش‌بنیان، فناوری پیشرفته‌ای را بومی کرده‌اند که این مشکل را حل می‌کند: رادار باروری ابرها.

این فناوری‌ آنقدر پیچیده و حساس است که تحریم شده و فرمول‌های اصلی‌اش را در هیچ‌کدام از پایگاه‌های علمی دنیا نمی‌شود پیدا کرد. اما به همت  این شرکت دانش‌بنیان، کشور ما  صاحب این رادار پیشرفته شده است و با این دستاورد بزرگ، می‌شود برای افزایش بارندگی و مقابله با کم‌آبی قدم‌های بزرگی برداشت.
با توجه به پیشرفته بودن این فناوری، ایران تنها کشور خاورمیانه است که این رادار را بومی کرده است.

تصویری از نرم‌افزار پردازش داده در رادار ایرانی

 

در باروری ابرها چه اتفاقی می‌افتد؟

 نباریدن ابرها یک دلیل علمی دارد: تبدیل‌شدن بخار آب ابرها به باران، نیاز به سرما دارد و گرمای زمین و آلودگی هوا مانع از انجام این فرایند می‌شود. برای حل این مشکل باید با مجموعه‌ای از تجهیزات، مواد سرمازا را به ابرها تزریق کرد اما مهم‌ترین پارامتر در این کار، تشخیص نقاطی از ابرهاست که تجمع بخار آب وجود دارد و قابلیت باریدن دارد. اگر این مختصات دقیق تعیین نشود، هواپیما مواد را بی‌حاصل در نقاط مختلف می‌پاشد و نمی‌تواند منجر به بارندگی شود؛ یا مواد و وقت و انرژی هدر می‌رود یا در فرایند طبیعی ابر، ایجاد اختلال می‌کند.

رادارهای اسکن ابرها، مهمترین بخش فرایند باروری هستند.

به همین خاطر است که کارشناسان می‌گویند بارورسازی ابر باید رادارهای ویژه‌ای برای شناسایی مشخصات و رفتار ابر داشته باشد و همین، پیچیده‌ترین بخش ماجراست. این رادارها، در واقع چشم فرایند بارورسازی هستند.


چرا این فناوری تا این اندازه استراتژیک است؟

رادار باروری ابرها مثل هر سیستم پیشرفته دیگری دو بخش اصلی دارد؛ سخت‌افزار و نرم‌افزار.
بخش اصلی و‌‌کلیدی رادار، نرم‌افزار آن است که همانطور که توضیح داده شد، باید بتواند با محاسبات پیچیده تعیین کند پهپاد یا هواپیماهای باروری ابرها دقیقا در چه مختصاتی قرار بگیرد و مواد منجمدکننده را تزریق کند. ذکر این نکته ضروری است که ماهواره‌های معمول هواشناسی صرفا محدوده‌ای از آسمان که ابر حضور دارد را نشان می‌دهد؛ اما تعیین نقطه‌ای از ابر که حجم قابل‌توجهی از بخار آب را دارد، به محاسبات پیچیده‌ای نیاز دارد.  به‌خاطر همین است که نرم‌افزار این رادارها تحریم بوده و  هیچ کشوری حاضر نشده آن را در اختیار ایران قرار دهد.

در نتیجه، در سال‌های قبل با وجود اینکه کشور  با مبالغ کلان قطعات سخت‌افزاری را تأمین کرده، نتوانسته دستگاه‌های خریداری شده را برای حل مشکل کم‌بارانی و خشکسالی به کار بگیرد. اما محققان شرکت دانش‌بنیان «بسامد موج قائم» در یک برنامه ویژه چندساله، توانسته‌اند این فناوری پیچیده نرم‌افزاری را به‌طور کامل بومی کنند و حتی قطعات سخت‌افزاری را نیز بهینه و کارآمدتر از نمونه‌های خارجی بسازند.

تصویری از نمونه رادار مستقر شده در منطقه جغرافیایی مناسب

 

 رادار ساخت ایران چه ویژگی‌هایی دارد؟

رادار ابتدا در یک منطقه جغرافیایی مناسب، مستقر می‌شود و در یک روز آفتابی و در شرایط آب و هوایی مساعد، شروع به اسکن و شناسایی بخش‌های مختلف منطقه مثل کوه، درخت و زائده‌های طبیعی می‌کند تا بتواند در  روزهای ابری این موارد را از داده‌های دریافتی از منطقه حذف کند و وجود ابر را تشخیص دهد.
 این رادار پیشرفته، سپس شروع به اسکن لایه‌های مختلف ابر به‌صورت عمودی و افقی می‌کند که این کار از طریق ارسال امواج، دریافت انعکاس آن‌ها و پردازش داده‌های دریافت شده صورت می‌گیرد. فرایندی که یک کالیبراسیون سنگین را به همراه دارد؛ چرا که قدرت امواج ارسالی در طول مسیر رفت و برگشت، دچار تغییرات مختلفی می‌شود. از طرفی، ابر طبیعتا در حال حرکت است و همین، کار را سخت‌تر می‌کند.
 داده‌ها وقتی به سیستم پردازش مرکزی می‌رسد، آنجا پردازش می‌شوند و دقیقا طول و عرض و ارتفاع جغرافیایی منطقه‌ای که چگالی بخار آب بالاست را مشخص کند. حالا دیگر هواپیما یا پهپاد می‌داند مواد سرمازا را دقیقا کجا تزریق کند تا منجر به بارندگی شود.

 

محاسبات رادار ایرانی در هوای ابری

خبرگزاری فارس در گزارش‌های آتی، جزئیات به کارگیری این فناوری پیشرفته در کشور را مورد بررسی قرار خواهد داد.