ایسنا:
کارشناسان حوزه اصلاح بذر کشور گفتند: سالانه بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار بذر اصلاح شده از خارج از کشور وارد می‌شود که بیشترین ارزبری مربوط به بذور هیبریدی است.

به گزارش ایسنا، نهمین نشست ماهیانه اندیشه‌ورزی و هفتمین جلسه گروه ارتباطات بین‌الملل اندیشکده چرخه نوآوری مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با حضور دکتر مریم گل‌آبادی و دکتر سید باقر محمودی برگزار شد.

در این نشست، مریم گل‌آبادی دانشیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با موضوع اهمیت، جایگاه و چالشهای تولید بذر اصلاح شده هیبریدی در ایران و سید باقر محمودی عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند با موضوع چالشها و راهکارهای تولید فناورانه بذر در ایران سخنرانی کردند.

مریم گل‌آبادی در این نشست گفت: بذر از جمله بنیادی‌ترین نهاده‌های کشاورزی است که به صورت مستقیم بر مصرف سایر نهاده‌ها، نیروی انسانی و درآمد کشاورز تاثیرگذار است و تولید بذر می‌تواندبه صورت غیر مستقیم منطبق با نیازهای منطقه‌ای و قومی منجر به صرفه‌جویی در مصرف انرژی شود.

وی ادامه داد: بذر هیبرید به دلیل ماهیت تولید آن از سایر بذور محبوبیت بیشتری داشته و ارزش ریالی آن نیز بالاتر است. بذر هیبرید از تلاقی دادن دو والد پدری و مادری تولید شده و خصوصیات تکمیل کننده هر دو والد را دارا می‌باشد. معمولا این ارقام دارای عملکرد و کیفیت محصول بالاتری نسبت به سایر انواع بذور می‌باشند. تامین بذور هیبرید مصرفی در کشور یا از طریق واردات و یا از طریق اصلاح و تولید آن در کشور قابل انجام است. متاسفانه اکثریت بذر هیبرید مصرفی در کشور در صیفی و سبزیجات و گل‌های زینتی وارداتی و با قیمت بالاست و در صورتی که به هر دلیل امکان وارد کردن بذر محیا نشود، تولید در بخش کشاورزی به خطر خواهد افتاد.

دانشیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان خاطرنشان کرد: در دنیا چندین شرکت بزرگ چند ملیتی واقع در کشورهای اروپایی و آمریکا بخش عمده بذر هیبرید را تولید می‌کنند بنابراین لازم است برای تولید پایدار در کشاورزی، اصلاح و تولید بذر به عنوان یک حلقه بسیار مهم از کشاورزی بومی شده و کیفیت آن متناسب با نیاز کشور باشد. می‌توان ادعا کرد تولید بذور هیبرید با توجه به پیچیدگی‌ها و علوم جدید به کار رفته در تولید آن‌ها سالها در انحصار چند کشور غربی بوده و ورود به این فناوری قطعا از ملزومات خودکفایی و رقابت در بازارهای جهانی است که البته چالش‌های متعددی در تولید این بذور در کشور وجود دارد.

گل‌آبادی خاطرنشان کرد: در مجموع تلاش در جهت تولید این بذور در کشور علاوه بر تامین امنیت غذایی، منجر به اشتغال‌زایی، جلوگیری از خروج ارز، مقابله با تحریم‌ها و تولید بذور متناسب با شرایط آب و هوایی ایران و با قیمت تمام شده پایین‌تر خواهد شد. خوشبختانه تولید بذور هیبرید صیفی‌جات در ایران آغاز و اولین محصولات آن وارد بازار شده و مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است اما تا رسیدن به خودکفایی و تامین بذر داخلی مسیر پرفراز و نشیبی را باید طی کرد.

وی اظهار کرد: تولید بذر هیبریدی صیفی‌جات و برنج در انحصار چند شرکت امریکایی است. یکی از شرکتهای معروف آمریکایی در این حوزه ۲۳ درصد سهم بازار تولید بذر جهان را در اختیار دارد. گردش مالی شرکتهای خارجی فعال در این بخش بسیار بالاست به طور مثال در سال ۲۰۱۷ درآمد یکی از این شرکتها بالغ بر ۱۱ میلیارد دلار بود. این شرکتها سیاست درهم ادغام را اعمال می‌کنند. علت آن هم بزرگتر شدن و در اختیار گرفتن سهم بیشتری از بازار بذر جهان است.

دانشیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان وضعیت تولید بذر در داخل کشور را نامناسب دانست و گفت: در چهار محصول خیار، گوجه قرمز، فلفل و بادمجان نسبت به سایر محصولات کشاورزی وضع بهترین داریم. در حوزه صادرات، این محصولات نیز جزو بیشترین محصولات کشاورزی ارزآور هستند. بذر هیبریدی به دلیل هزینه‌های بالای تولید از سوی کشاورزان در تولید گلخانه‌ای استفاده می‌شود چرا که کشاورزان از بذرهای ناشناخته‌ای که از میزان تولید آنها در هکتار اطمینان ندارند، استفاده نمی‌کنند.

گل‌آبادی سطح فعلی زیر کشت زمین‌های کشاورزی را ۲۰ هزار هکتار اعلام کرد و از پیش‌بینی دولت برای افزایش این میزان به  ۷۰ هزار هکتار سخن گفت.

وی تصریح کرد: برای تولید بذر هیبریدی در داخل کشور به سرمایه بسیار کمتری نسبت به هزینه پرداختی بابت واردات بذر خارجی نیازمند است. نوسانات قیمت ارز موجب آشفتگی بازار بذر هیبریدی وارداتی به کشور شده است.

بررسی تاثیر بذر هیبریدی بر کم و کیف تولید محصولات کشاورزی کشور

سالی ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار بذر اصلاح شده وارد کشور می شود

در ادامه این نشست سیدباقر محمودی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند هم گفت: امروزه بذر به عنوان اولین و مهمترین نهاده تولید در کشاورزی، به عنوان یک بسته دانشی و فناورانه و نه یک کالا محسوب می‌شود. در برخی از گیاهان مثل چغندرقند یا کلزای زمستانه و در برخی از مناطق، صرفا بذر مناسب عامل تولید محصول به حساب می‌آید.

وی ادامه داد: بذر اصلاح شده مقاوم به تنش‌های زیستی و غیر زیستی نقش بسیار مهمی در تولید، به ویژه در شرایط کم نهاده، بازی می‌کند. بوجاری، فرآوری و پوشش‌دهی بذر از جمله عوامل پس از تولید بذر هستند که تا ۳۰ درصد در ارزش افزوده بذر و ارتقا تولید محصول نقش بازی می‌کنند. در ایران سالانه بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار بذر اصلاح شده از خارج از کشور وارد می‌شود که بیشترین ارزبری مربوط به بذور هیبریدی است.

محمودی ادامه داد: تولید بذر هیبرید دارای پیچیدگی‌هایی است که قیمت بالای آن را سبب می شود. دانش تولید بذر هیبرید در ایران در دسترس است. در صورتی که به هر دلیلی، صادرات بذر به ایران میسر نباشد، غالب زراعتهای شتوی نظیر کلزا، چغندرقند، پیاز، گوجه فرنگی و انواع کلم قابلیت کشت و کار با ارقام محلی داخلی را نخواهند داشت.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند تصریح کرد: به نظر می‌رسد که عدم ریل‌گذاری برای تاسیس شرکت‌های اصلاح نباتات خصوصی، عدم دسترسی به ژرم پلاسم موجود در بانکهای ژن، ارتباط بسیار محدود با شرکتهای خارجی دارای فناوری از مهمترین چالش‌ها و تنگناهای تولید بذر هیبرید در کشور است.

وی خاطرنشان کرد: در صورت حمایت جدی از بخش خصوصی با راه اندازی اتحادیه‌های صنفی و دسترسی قانونمند بخش خصوصی به بانکهای ژن و بازنگری در مقررات و دستورالعمل‌های مرتبط با قانون بذر که سرمایه‌گذاری در این صنعت را ترغیب نماید، می‌توان شاهد رونق این صنعت اشتغال‌زا و کارآفرین در کشور بود.

محمودی با اشاره به وضعیت تولید بذر در داخل کشور گفت: نیاز کشور به بذر سالانه دو میلیون تن است که ۵۲۹ هزار تن در سال ۱۳۹۹ در داخل تولید شد و شش هزار تن وارد شد.  یعنی فقط ۲۵ درصد نیاز کشور به بذر  تامین شد و ۷۵ درصد بقیه به صورت دانه توسط کشاورزان کشت شد در حالی  تفاوت بذر با دانه از زمین تا آسمان است؟ ۱۱۰ میلیون دلار صرف واردات بذر به کشور شد. در حال حاضر زیرساخت اصلاح بذر در کشور نداریم هر چند که ۴۶ شرکت داخلی اقدام به تکثیر بذر می‌کنند. از این میان ۱۲ - ۱۳ شرکت هستند که توانایی اصلاح بذر دارند. نظام تولید و اصلاح بذر کشور کاملا دولتی است.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند بیان کرد: باید زیرساخت از دولت و کار توسط شرکتهای بخش خصوصی انجام شود تا بتوان نسبت به تولید گیاهان برگ سبز شاهد رشد تولید و اصلاح بذر و به تبع تولید محصولات کیفی به خصوص در فصل سرد سال که وضعیت باران بهتر است، امیدوار شد.